Aanvaarding executele
De overledene heeft u tot executeur benoemd en u overweegt deze benoeming te aanvaarden. Voor aanvaarding dient u een verklaring van aanvaarding te ondertekenen. Na aanvaarding begint uw taak als executeur. De bij uw taak behorende verplichtingen en bevoegdheden zijn in de wet vastgelegd, maar de wet biedt ook de mogelijkheid om bij de benoeming van een executeur diens bevoegdheden en verplichtingen te verruimen of te beperken.
Er zijn verschillende mogelijkheden:
- u hoeft alleen de uitvaart te regelen;
- u bent benoemd tot beheersexecuteur (eventueel in combinatie met het regelen van de uitvaart);
- u bent benoemd tot beheersexecuteur én afwikkelingsbewindvoerder en heeft dan meer bevoegdheden dan een beheersexecuteur (eventueel in combinatie met het regelen van de uitvaart).
De omschrijving van uw bevoegdheden en verplichtingen kunt u vinden in het testament of het codicil waarbij u bent benoemd. Vaak wordt bij die omschrijving verwezen naar de wettelijke regeling.
Bevoegdheden en verplichtingen executeur
Opmaken boedelbeschrijving
Voor dat u met uw eigenlijke werkzaamheden begint, moet u zo spoedig mogelijk een zogenaamde boedelbeschrijving ofwel een vermogensoverzicht opmaken; dat is een overzicht waarop alle nagelaten bezittingen en schulden worden omschreven.
Het is mogelijk dat u bij het opmaken van de boedelbeschrijving tot de conclusie komt, dat de nalatenschap een negatief saldo heeft of zou kunnen hebben. Zodra u tot die conclusie mocht komen, dient u onmiddellijk een mededeling daarvan te doen aan de kantonrechter. De kantonrechter kan dan besluiten om een vereffenaar voor de nalatenschap te benoemen. Uw taak als executeur eindigt daarmee en u bent dan niet langer bevoegd om als executeur op te treden. Houdt u zich daar niet aan, dan kan dat leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid van uzelf.
Beheer van de nalatenschap
Als de nalatenschap positief is en alle eventuele schulden dus voldaan kunnen worden, krijgt u als executeur het beheer over de nalatenschap en kunt u alle bezittingen onder u nemen. U dient de schulden te betalen, eventuele vorderingen te innen en legaten te voldoen. De erfgenamen hebben niet de bevoegdheid zodanig te handelen.
Wanneer beschikkingshandelingen met betrekking tot het vermogen moeten worden verricht, zoals bijv. de verkoop van een woning, moet de beheersexecuteur in beginsel samen met de erfgenamen optreden. De beheersexecuteur is ook niet bevoegd zonder medewerking van de erfgenamen de verdeling van de nalatenschap tot stand te brengen.
Wanneer u bent benoemd tot executeur en afwikkelingsbewindvoerder kunnen deze bevoegdheden wel zijn toegekend.
Soms is bij de executeursbenoeming uitdrukkelijk voorgeschreven, dat de executeur voor bepaalde handelingen overleg moet plegen met de erfgenamen of toestemming nodig heeft van de erfgenamen.
Informatieplicht erfgenamen
Wie erfgenamen zijn blijkt ofwel uit het testament ofwel uit de wet. Soms wordt in het testament naar de wet verwezen. Het kan zijn dat familieonderzoek noodzakelijk is om er achter te komen welke familieleden erven.
- Als executeur dient u zo spoedig mogelijk de erfgenamen bericht te sturen met betrekking tot hun rechten.
Een erfgenaam heeft met betrekking tot zijn positie verschillende mogelijkheden:
a. Een erfgenaam kan de nalatenschap zuiver aanvaarden. Hij is dan aansprakelijk voor de eventuele schulden van de nalatenschap, ook wanneer bij de afwikkeling van de nalatenschap blijkt dat er meer schulden dan bezittingen zijn.
b. Om te voorkomen dat een erfgenaam voor een negatief saldo aansprakelijk wordt gesteld, kan hij de nalatenschap zogenaamd beneficiair aanvaarden. Dit gebeurt door het afleggen van een verklaring bij de griffie van de rechtbank en dient zo spoedig mogelijk na het overlijden te geschieden.
Wanneer onder de erfgenamen een goed-doel-organisatie is opgenomen, schrijven de statuten vaak voor dat namens de organisatie altijd beneficiair moet worden aanvaard ongeacht de samenstelling van de nalatenschap. Wanneer onder de erfgenamen minderjarigen zijn of personen die onder bewind of curatele staan is de wettelijk vertegenwoordiger verplicht om namens de erfgenaam beneficiair te aanvaarden.
Wanneer de nalatenschap beneficiair is aanvaard, gelden speciale wettelijke regels die bij de afwikkeling in acht moet worden genomen (wettelijke vereffening), tenzij u als executeur kunt verklaren dat er absoluut geen sprake is van een negatief vermogen en dat alle schulden zonder problemen kunnen worden voldaan. Als u dat niet kunt verklaren, moet de hiervoor gemelde mededeling van een negatieve nalatenschap aan de kantonrechter worden gedaan en eindigt uw taak als executeur.
c. Ten slotte is het mogelijk dat een erfgenaam de nalatenschap verwerpt. Ook hiervoor is een verklaring bij de griffie van de rechtbank vereist. Let wel: de plaats van de betreffende erfgenaam wordt dan ingenomen door diens kinderen.
- Tijdens uw werkzaamheden hebben de erfgenamen recht op alle door hen gewenste inlichtingen. Het is raadzaam hen van tijd tot tijd op de hoogte te houden van de gang van zaken.
Afgifte legaten
In een testament kunnen legaten zijn opgenomen, waardoor een geldbedrag of een omschreven zaak aan een bepaalde persoon is toebedacht. Het is uw taak ervoor te zorgen dat de legaten binnen de daarvoor voorgeschreven termijn aan de daartoe gerechtigden worden afgegeven. De notaris ziet hier ook op toe.
Let op: legaten van zaken kunnen ook bij eigenhandig geschreven testament of zogenaamd codicil zijn vastgelegd. Toekenning van geldbedragen bij codicil is niet mogelijk en mag u als executeur dus niet uitvoeren.
Aanwijzen boedelnotaris
De executeur heeft de bevoegdheid om een boedelnotaris aan te wijzen. Bij de uitvoering van zijn werkzaamheden kan de notaris hem met raad en daad terzijde staan. De executeur kan onderdelen van zijn taak aan de notaris opdragen. Hieraan zijn kosten verbonden.
Rekening en verantwoording afleggen
Bij het einde van uw werkzaamheden dient u tegenover de erfgenamen rekening en verantwoording af te leggen. Na goedkeuring van de rekening en verantwoording kunnen de erfgenamen u décharge verlenen voor het door u gevoerde beheer.
Als u afwikkelingsbewindvoerder bent en die bevoegdheid heeft gekregen, kunt de nalatenschap verdelen. Als u dat niet kunt, moet u de nalatenschap overdragen aan de erfgenamen. U kunt wel bij uw rekening en verantwoording een voorstel voor verdeling voegen en dat met goedkeuring van de erfgenamen uitvoeren. Uw functie eindigt dan en u mag niet langer als executeur optreden.
Ter voorkoming van geschillen met betrekking tot de rekening en verantwoording kan het raadzaam zijn om bij belangrijke beslissingen de erfgenamen vooraf te informeren of te betrekken ook al is dit niet bij de executeursbenoeming vastgelegd.
Erfbelasting
Iedere executeur is sinds 2012 wettelijk verplicht te zorgen voor het opmaken en indienen van de aangifte erfbelasting. Als gevolg daarvan is hij – naast de erfgenamen - aansprakelijk voor de betaling van de erfbelasting, ook wanneer deze verschuldigd zou zijn over vermogen dat bij de executeur niet bekend is. Als het gaat om vermogen dat bij de executeur niet bekend kón zijn, geldt deze aansprakelijkheid niet. Het is dus van belang gedegen onderzoek te doen bij het opmaken van de boedelbeschrijving.
Beloning
Volgens de wettelijke regeling heeft de executeur recht op een beloning ten bedrage van 1% van de waarde van de nalatenschap op de dag van overlijden. Het is mogelijk dat bij uw benoeming geen of een andere beloning is vastgesteld.
Verklaring van executele
Een verklaring van executele is een door de notaris opgemaakte akte waarin hij verklaart dat u bevoegd bent als executeur op te treden en als zodanig de goederen van de nalatenschap kunt beheren en de nalatenschap financieel kunt afwikkelen.
Met de verklaring van executele kunt u onder meer:
- beschikken over geblokkeerde bank- en girorekeningen;
- de tenaamstelling van bankrekeningen wijzigen en rekeningen opheffen;
- belastingaangiften doen;
- uitkeringen van (levens)verzekeringen opvragen.
Een eventueel door de overledene bij leven verstrekte volmacht is vrijwel altijd door het overlijden vervallen.